Land Record Maharashtra: नमस्कार मित्रांनो, वडिलांच्या मालमत्तेवर कोणाचा व किती अधिकार आहे यावरून नेहमीच वाद होतात. वडिलोपार्जित मालमत्तेवरून वाद अनेकदा न्यायालयापर्यंत पोहोचतात. अशा परिस्थितीत न्यायालय काय निर्णय देतात हे अनेक गोष्टी ठरवतात. गेल्या वर्षी अशाच एका खटल्याची सुनावणी करताना सर्वोच्च न्यायालयाने वडीलाच्या मालमत्तेवर जमिनीच्या नोंदीबाबत ऐतिहासिक निर्णय देण्यात आला, त्यामुळे मुलींनाही वडिलांच्या मालमत्तेवर पुत्रांप्रमाणे समान अधिकार आहेत.
भूमी अभिलेख विशेष म्हणजे, या निकालाने हिंदू उत्तराधिकार (दुरुस्ती) कायदा, 2005 लागू होण्यापूर्वी मृत्यू झालेल्या वडिलांच्या मुलींना प्रतिबंधित केले आहे. तसेच मालमत्तेवर हक्क प्रदान केला. वडिलोपार्जित जमिनीच्या नोंदी अशा प्रकारे, भारतातील पितृसत्ताक संस्कृतीत मुलींचे हक्क कायदेशीर आहेत.
- वडिलोपार्जित मालमत्तेवर हक्क
हिंदू मालमत्ता कायद्याचे दोन भाग आहेत. एक वडिलोपार्जित मालमत्ता आणि दुसरी स्वतःची कमाई. वडिलोपार्जित संपत्तीवर पूर्वी फक्त मुलांचा हक्क होता. वडिलोपार्जित जमिनीची नोंद तथापि, हिंदू उत्तराधिकार कायदा (सुधारणा) कायदा, 2005 अंतर्गत, मुलींना आता या वडिलोपार्जित मालमत्तेत पुत्रांप्रमाणे समान हक्क आहेत. जमिनीच्या नोंदी: वडील त्यांच्या इच्छेनुसार मालमत्तेची विभागणी करू शकत नाहीत किंवा मुलीला मालमत्ता देण्यास नकार देऊ शकत नाहीत.
- वडिलांच्या स्व-अधिग्रहित मालमत्तेवर कायदा
वडिलांनी स्वत: पैसे कमावले असतील तर मुलींचे हक्क काहीसे कमकुवत होतात. वडिलोपार्जित जमिनीच्या नोंदी : वडिलांनी स्वत:च्या पैशाने जमीन घेतली असेल, घर बांधले असेल किंवा घर घेतले असेल तर ही मालमत्ता कोणाला देण्याचा पूर्ण अधिकार वडिलांना आहे. त्यामुळे वडिलांनी मुलीला अशा मालमत्तेत हिस्सा देण्यास नकार दिल्यास मुलीला कोणतेही कायदेशीर संरक्षण मिळत नाही.
- मृत्यूपत्र न लिहिता वडिलांचा मृत्यू झाला तर काय होईल?
जर वडिलांनी त्याच्या हयातीत त्याच्या मालमत्तेच्या वितरणाबाबत इच्छापत्र केले नाही आणि त्यामुळे त्याचा मृत्यू झाला तर त्याच्या सर्व वारसांना मालमत्तेवर समान हक्क आहे. वडिलोपार्जित जमिनीची नोंद म्हणजे या मालमत्तेवर मुलांइतकाच हक्क मुलींचा आहे.
- मुलीचे लग्न झाले तर काय करावे? | Land Record Maharashtra
पूर्वी, मुलींना केवळ कुटुंबाचे सदस्य मानले जात होते, परंतु मालमत्तेत वारसा हक्काचा समान अधिकार नव्हता. मुलीचे लग्न झाल्यावर तिला माहेरच्या कुटुंबातील सदस्यही मानले जात नाही. मात्र, 2005 मध्ये कायद्यात सुधारणा केल्यानंतर आता मुलींना वडिलांच्या संपत्तीचा समान वारस मानण्यात आला आहे. मुलीचे लग्न झाल्यानंतरही वडिलांच्या मालमत्तेवर तिचा हक्क अबाधित राहतो.
- जर मुलगी 2005 पूर्वी जन्मली असेल आणि वडील मरण पावले असतील तर?
हिंदू उत्तराधिकार कायदा (सुधारणा) 2005 नुसार, कायदा अस्तित्वात येण्यापूर्वी किंवा नंतर मुलगी जन्माला आली याने काही फरक पडत नाही. वडिलांच्या मालमत्तेत मुलींना मुलांप्रमाणे समान हक्क असेल. जर लँड रेकॉर्ड हा पैसा वडिलोपार्जित आहे किंवा स्वत: कमावलेला आहे. मात्र, हा कायदा लागू होण्यापूर्वी वडिलांचा मृत्यू झाला असेल, तर अशा मुलींना वडिलांच्या मालमत्तेवर हक्क सांगता येणार नाही. त्याच्या संपत्तीचे वितरण त्याच्या वडिलांच्या इच्छेनुसार होईल.
- मी माझ्या भावासोबत संयुक्त गृहकर्ज घ्यावे की नाही?
भाऊ आणि बहिणी एकत्रितपणे गृहकर्ज घेऊ शकतात. तथापि, तज्ञांनी याआधी काही गोष्टी लक्षात ठेवण्याची शिफारस केली आहे. अशा प्रकारे, भावासोबत कर्ज वाटप करण्यापूर्वी, बहिणीने घराच्या मालकीच्या कागदपत्रांमध्ये भावाच्या नावासोबत तिचे नाव नमूद केले आहे याची खात्री करावी.
- पतीचा पगार जाणून घेण्याचा पत्नीला पूर्ण अधिकार आहे
पत्नीला तिच्या पतीचा पगार जाणून घेण्याचा पूर्ण अधिकार आहे. विशेषत: देखभाल भत्ता मिळविण्याच्या उद्देशाने, ही माहिती पतीला द्यावी लागेल. माहितीच्या अधिकाराखाली पत्नीलाही ही माहिती मागता येते. भूमी अभिलेख मध्य प्रदेश उच्च न्यायालयाच्या 2018 च्या निर्णयानुसार पत्नीला पतीच्या पगाराची संपूर्ण माहिती मिळवण्याचा पूर्ण अधिकार आहे.
- मुलांप्रमाणेच मुलींनाही अनुकंपा तत्त्वावर वडिलांच्या जागी नोकरी मिळण्याचा अधिकार आहे.
कर्तव्यावर असताना वडिलांचा मृत्यू झाल्यास मुलींना कोणत्याही संस्थेत किंवा कंपनीत अनुकंपा तत्त्वावर नोकरी मिळण्याचा समान अधिकार आहे. देशभरातील अनेक उच्च न्यायालयांनी जमिनीच्या नोंदीशी संबंधित विविध प्रकरणांवर निकाल देताना ही बाब स्पष्ट केली आहे. केवळ ती विवाहित आहे की अविवाहित आहे या आधारावर मुलीला अनुकंपा नोकरीचा अधिकार नाकारला जाऊ शकत नाही. विलासपूर उच्च न्यायालय, छत्तीसगड उच्च न्यायालय आणि मद्रास उच्च न्यायालयाने यासंदर्भात महत्त्वपूर्ण निकाल दिले आहेत.
- पत्नी आणि मुलीच्या संमतीशिवाय वडील मुलाला मालमत्ता भेट देऊ शकतात.
वडिलांनी आपल्या कमाईतून मिळवलेली मालमत्ता वडिलांच्या संमतीशिवाय त्याच्या पत्नीच्या किंवा मुलीच्या नावे भेट म्हणून किंवा तयार केली जाऊ शकते. तथापि, पत्नीला घराबाहेर हाकलून दिल्यास वडिलोपार्जित मालमत्तेला पत्नी आव्हान देऊ शकते. तुम्ही देखभाल भत्ता देखील मागू शकता. वडिलांच्या या निर्णयाला मुलगी कायदेशीर पातळीवर आव्हानही देऊ शकते.
- पतीच्या संबंधात अधिकार
लग्नानंतर पतीच्या मालमत्तेवर पत्नीचा कायदेशीर अधिकार नाही. मात्र, पतीची आर्थिक परिस्थिती लक्षात घेता पत्नी देखभालीची मागणी करू शकते. त्याला तसे करण्याचा कायदेशीर अधिकार आहे.
हे पण वाचा:- या दिवशी 16 व्या हप्त्याचे 2000 नाही तर 4000 रुपये जमा केले जातील, लाभार्थी यादी पहा
One thought on “वडिलांच्या मालमत्तेवर मुलींचा हक्क काय? जाणून घ्या काय आहे नवीन अपडेट? या आहेत 10 महत्त्वाच्या कायदेशीर तरतुदी”