El Nino and la Nina Explained – यंदाचा मान्सून वर काय प्रवाह पडणार आहे हे जाणून घेण्याच्या आधी आपल्याला हे जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरत की एल Nino व la Nina काय आहे व कशाप्रकारे काम करतात व यंदा मान्सून राखल्यामुळे एल nino प्रभाव पडतो का काय व दुष्काळ परिस्थिती जाणवणार या सर्व गोष्टींची माहिती आपण पाहणार आहोत
एल निनो (El Niño)- व Effect
एल निनो (El Niño) हे पृथ्वीवरील जलवायु संबंधी एक प्राकृतिक प्रक्रिया आहे ज्याच्या माध्यमातून समुद्राच्या मजबूती वाढते आणि वायुमंडळातील प्रवाह बदलतात. एल निनो म्हणजे समुद्राच्या पाण्याचा तापमान एकरूप उच्च होणार असा आपातला स्थिती, ज्याच्या कारणी समुद्राचे प्रवाह वाढते व त्यामुळे वायुमंडळातील प्रवाह बदलतात. हे प्रक्रियेने पृथ्वीवरील जलवायु प्रणालीला संकट आणि वेगाने बदलांची सुरुवात करते. एल निनो हा आपातकालीन तापमान प्रतिकारक (Climate Oscillation) आहे, ज्याच्या परिणामस्वरूप जगभरात अनियमित वृत्तीची वाढ असते.
एल निनोच्या प्रक्रियेमुळे समुद्राच्या पाण्याचे तापमान मजबूत उच्च झाले पाहिजे. ह्याचे कारण तो समुद्राच्या प्रवाहांमध्ये बदल आणि पाण्याच्या तापमानातील वेगळे प्रवाहांचे नियंत्रण होते. हे प्रवाह आर्थिक, साप्रवासिक आणि साप्रदायिक परिस्थितींच्या संकटांच्या कारणी झाले आहे. एल निनो हा प्रक्रिया प्रत्येक 2-7 वर्षांच्या अंतराने संघटनीसाठी आणि आपण त्याला एल निनो वर्ष म्हणतो. एका वेळी समुद्राच्या पाण्याचे तापमान उच्च असताना एल निनो प्रतिष्ठित असते, पण काही वेळा ह्या प्रक्रियेचे विस्तार असमावेशी सुचले पाहिजे.
एल निनोच्या प्रभावाने जलवायु परिस्थितीत अनेक परिवर्तन दिसतात. एल निनोच्या प्रक्रियेमुळे अधिक पाण्याची उच्चता आणि तापमान वाढते, ज्यामुळे वायुमंडळातील वारंवारा बदलतात. यामुळे वेगवेगळ्या भागांत वर्षाचे वेगळे मानसिक आणि अर्थशास्त्रिय प्रभाव दिसतात. एल निनोचा एक प्रमुख परिणाम आहे “वर्षा अनियमितता” (Precipitation Anomalies). एल निनोच्या प्रावृत्तिक प्रभावामुळे काही क्षेत्रांमध्ये मोठी अधिकतरता असते, ज्यामुळे वर्षा यापासून कमी किंवा अधिक होऊ शकते.
एल निनोचा आपातकालीन परिणाम जाणवतोय की अत्यंत उष्णता आणि अत्यंत मानसिक चपेचपेची ही योजना ठरलेली आहे. ह्याच्या कारणाने काही क्षेत्रांमध्ये बाढण्याची आणि किंवा सूखाची भयंकर प्रावृत्तिक प्रमाणात घडण्याची शक्यता असते. एका दिवसांतर्फे, एल निनोला संबंधित क्षेत्रांमध्ये उत्पन्न असणारे आपातकालीन वर्षा प्रणाली आणि महत्वाचे पाऊस प्रणाली याचा प्रमाण वाढतो.
एल निनो आणि “ला निना” (La Niña) ह्या दोन्ही प्राकृतिक प्रक्रियांमध्ये वैयक्तिक भेद आहे. ला निना ही एल निनोच्या प्रतिष्ठेनुसार तापमान थंडी होण्याची प्रक्रिया आहे, ज्यामुळे समुद्राच्या पाण्याचे तापमान कमी असते. अत्यंत उष्णता आणि अत्यंत चपेचपेच ला निनाचे विशेष वैशिष्ट्य आहे.
एल निनो एक प्राकृतिक प्रक्रिया असल्यामुळे ती नियंत्रित करण्यात आलेली जाऊ शकत नाही. परंतु या प्रक्रियेने जलवायु परिस्थितीत अनुकंपा बदलते आणि व्यापार, शेती, प्राणीसंरक्षण, जलवायु पर्यावरण नियोजन आणि जनतेला प्रभावित करते. तसेच एल निनोला आणि त्याच्या प्रभावाने तटबंदी विकासाच्या क्षेत्रात उत्पन्न होणारे पाऊस प्रणाली व तापमानातील बदल ह्या आशयामुळे संघटित शोध व तज्ञांचे समावेश अत्यंत महत्वाचे आहे.
एल निनो हे समुद्री आणि वायुमंडळातील प्रवाहांची अद्ययावत आणि परिस्थितींची अनुकंपा वाढवणारी प्रक्रिया आहे. त्यामुळे यात्रा, खाद्यान्न, अर्थव्यवस्था, जलवायु पर्यावरण नियोजन, विकास परियोजना, जलप्रवाह, प्राणीसंरक्षण, आपदा व्यवस्थापन यासाठी त्याचे समजन आणि तज्ञांचे समावेश अत्यंत महत्वाचे आहे.
एल निनो आपल्या पृथ्वीवरील जलवायु प्रणालीवर अनियमितता आणि वेगाने बदल घडवते, परंतु आपण या प्रक्रियेच्या पूर्णपणे समजावट असलेल्या नाहीत. तसेच, या प्रक्रियेच्या सुरुवातीला विशेषतः जगभरात या प्रक्रियेच्या प्रभावात आणखी काही अध्ययन केलेले नाहीत. तथापि, वैज्ञानिक समुदायाने एल निनोच्या प्रभावांचे अध्ययन करत आहेत आणि त्याची संभाव्य प्रकृतीच्या आधारे जलवायु परिवर्तनांची अनुमाने करत आहेत.
सर्वोत्तम तथ्यांचा वापर करून, आपल्या समाजाला एल निनोच्या प्रभावांपासून सावध राहायला आवडेल. वैज्ञानिक अभ्यास आणि तज्ञांचे सहकार्य घेतल्यास आपण या प्रक्रियेच्या प्रभावांचे समज अस्थायी आणि थेट वापर करून त्यावर सावध राहू शकतो आणि अपेक्षित परिणाम मिळवू शकतो.
La Niña काय आहे व त्याचे Effect काय आहे
ला निना एक प्राकृतिक प्रक्रिया आहे ज्याच्या माध्यमातून पृथ्वीवर काही वैशिष्ट्यकरणं होतं. हे ग्लोबल हवामान नियामक तंत्राच्या परिणामस्वरूप उद्भवतं. ला निना आणि ल निनो दोन्ही पावसाच्या मौसम व वैशिष्ट्यकरणांच्या आधारे नियंत्रित होतात. जरी ला निना व ल निनो दोन्ही प्रक्रिया वैशिष्ट्यकरणाच्या बद्दल म्हणजे हवामान पदार्थांच्या आणि समुद्रांच्या उष्णतेच्या वैशिष्ट्यांच्या बद्दल असतात, पण त्यांच्या प्रभावातील परिणामांची वेगवानी वेगवान भिन्नता आहे.
ला निना तेवढी प्रामुख्यता असलेली प्रक्रिया आहे की ज्याच्या माध्यमातून पृथ्वीवर उष्णतेच्या वैशिष्ट्यांच्या बद्दल फरक पडतात. ला निना एक तापमान नियामक पदार्थ आहे ज्याने तापमान व बायोमॅस तक्त्याच्या बद्दल परिणामांची वेगवानी कमी करते. हे प्रक्रियेने वैद्युत विकिरण द्वारे साठवलेले उष्णतेचे रासायनिक तत्त्व तथा समुद्राच्या सतहावरील उष्णतेच्या वैशिष्ट्यांची उंची कमी करते. हे पर्यावरणीय परिणाम सामान्यतः तटस्थ सामान्यता किंवा तटस्थ तत्त्व संधी क्षेत्रात आढळते.
ला निना येणाऱ्या मौसमात खालील इफेक्ट्स आपल्याला दिसतात:
- वर्षाच्या मौसमात सुटका: ला निना असताना, मौसमात सुटका होणे सामान्य आहे. हे तंत्र असताना न्हावडापासून सुटका घडून येतात, ज्यामुळे पाण्याची कमतरता आणि नद्यांच्या जनपदातील प्रवाहांची कमतरता होते.
- मौसम अतिष्टि: ला निना वर्षात अतिशय वर्षा प्रमाणात वाढ घडते. इयत्ता मौसमातील वर्षाचे वापर वाढेले असते आणि प्रवाही पाण्यांची प्रमाणे मागील वर्षापेक्षा जास्त वर्षा येते.
- मौसम अयोग्यता: ला निना असताना, मौसमात अयोग्यता होणे सामान्य आहे. हे कृषी, वनसंपदा, वनोपयोग आणि पाण्याच्या वापरावर असर करू शकते.
- बंदरांचा व्यतिरेकित प्रभाव: ला निना असताना समुद्री जीवांच्या आणि बंदरांच्या आहारावर व्यतिरेकित प्रभाव होतो. ला निना प्रक्रियेमुळे प्रवासी आणि पालकी बंदरांच्या पोपुलेशनमध्ये वाढ होते.
- हरित वनसंपदा: ला निना असताना वनसंपदा व उपवनसंपदा प्रभावित होतात. प्रादुर्भावी वनांचे जीवविज्ञानी झाल्याने, पृथ्वीवरील अस्तित्वाची जबाबदारी घेतली जाते.
- हवामानाच्या पदार्थांचा परिवर्तन: ला निना वैशिष्ट्यकरणाच्या बद्दल, तंत्रातील वायु धमाकांचा व्यवस्थापन होतो. हे तंत्र समुद्री आणि पावसाच्या पदार्थांच्या प्रवाहांचा आकार व वेग विन्यस्त करून हवामानातील वैशिष्ट्ये बदलतात.
ला निना व पारंपारिकपणे ल निनो दोन्ही प्रक्रियांचे वैशिष्ट्यकरण वैशिष्ट्यकरणाच्या बद्दल असलेल्या प्रभावांची वेगवानी आहे. यामध्ये अंतर ल निना पेक्षा ला निन्याने अधिक तीव्र प्रभाव दिलेला आहे. ला निना असताना तापमान व वातावरणाच्या बद्दल आपल्याला अनुभवायला मिळवायला होतं. हे एक महत्त्वाचे ज्ञानपूर्ण विषय आहे ज्यामुळे हवामान व जलवायू वैज्ञानिकांना व मौसमाच्या प्रबंधकांना मदत करते. त्यामुळे हमी योग्य तंत्रे असणारे सुरक्षित राहण्यासाठी तयार राहू शकतो.
अशाच माहितीसाठी आमच्या व्हाट्सअप ग्रुपला जॉईन व्हा व सोशल मीडिया हँडलला फॉलो करत चला
व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी क्लिक करा
हे पण वाचा- नमो शेतकरी महा सन्मान निधी आता शेतकऱ्यांना मिळणार प्रति वर्ष बारा हजार रुपये